З пачатку вайны Львоў прыняў сотні тысяч бежанцаў. Дапамагае ім, у прыватнасці, Беларускі крызісны цэнтр, які быў створаны тут у 2020 годзе для падтрымкі палітэмігрантаў з Беларусі.
«У першыя дні вайны мы сабралі звесткі аб усіх беларусах Львова, якія маглі б прыняць бежанцаў, падлічылі, колькі спальных месцаў можна арганізаваць. Мы перадалі інфармацыю мясцовым ініцыятывам, якія займаліся часовымі мігрантамі. Беларусы размясцілі 50 чалавек. да 200 чалавек у дзень», — кажа кіраўнік Беларускага крызіснага цэнтру ў Львове Аляксей Францкевіч. Цэнтр з’явіўся ў 2020 годзе для дапамогі беларусам, якія ўцяклі ад палітычнага пераследу. Але вайна ва Украіне ўнесла карэктывы ў яго творчасць.
Крызісны цэнтр перад вайной
Пасля пратэстаў 2020 года і рэпрэсій, якія рушылі за імі, многія беларусы былі вымушаныя ратавацца ад палітычнага пераследу за мяжой. Для некаторых Львоў быў транзітным горадам, дзе можна было атрымаць польскую гуманітарную візу і рушыць далей у ЕС, але многія, прыехаўшы сюды, вырашылі застацца. Каб дапамагчы такім беларусам, Аляксей Францкевіч, які меў вялікі досвед працы ў дабрачынных арганізацыях, стварыў крызісны цэнтр.
“У беларусаў былі праблемы з легалізацыяй, ім патрэбна была юрыдычная і псіхалагічная дапамога, жыллё і праца, — успамінае Францкевіч. — Таксама мы былі здзіўлены, але аднымі з першых да нас звярнуліся беларускія добраахвотнікі, якія з 2014 года ваявалі ва Украіне. Атрымалася што ў іх таксама шмат праблем і пытанняў, звязаных з легалізацыяй і іх статусам ва Украіне».
Акрамя дапамогі беларусам, крызісны цэнтр праводзіў акцыі салідарнасці і культурныя мерапрыемствы. Валанцёры адкрылі ў Львове школу, дзе кожны мог бясплатна вывучаць беларускую і ўкраінскую мовы.
Крызісны цэнтр запусціў гарачую лінію
З пачаткам вайны Беларускі крызісны цэнтр не спыніў існавання, а, наадварот, разгарнуў сваю дзейнасць. Аляксей Францкевіч прызнаецца, што вырашыў не з’язджаць з Украіны, бо разумеў, што ён тут патрэбны. Цэнтар пачаў дапамагаць з эвакуацыяй людзей з найбольш небясьпечных рэгіёнаў, арганізаваў прыём уцекачоў у Львове, валанцёры амаль без прыпынкаў дастаўлялі людзей да памежных пераходаў.
Крызісны цэнтр запусціў гарачую лінію. Па словах Аляксея, ёй тэлефануюць не толькі беларусы, але і ўкраінцы. Праблемы розныя. У сакавіку валанцёры са Львова ўдзельнічалі ў эвакуацыі беларускай сям’і з чатырма дзецьмі з Бучы, якая правяла некалькі тыдняў пад акупацыяй. Нядаўна ў цэнтр звярнуўся мужчына, у якога згарэла кватэра і ўсе дакументы, і цяпер яму таксама спрабуюць дапамагчы.
Беларускія валанцёры збіраюць гуманітарную дапамогу: цацкі для ўкраінскіх дзяцей-сірот, жгуты і бінты — для тэрытарыяльнай абароны, медыкаменты — для беларускіх добраахвотнікаў і Львоўскага ваеннага шпіталя, прадметы першай неабходнасці — для цэнтра размяшчэння бежанцаў у Львове.
Паводле Аляксея Францкевіча, беларускія дыяспары ў розных краінах шмат пералічваюць, але спачатку «гуманітарку» куплялі валанцёры за ўласныя, часам апошнія грошы — з пачаткам вайны Нацбанк Украіны заблакаваў рахункі беларусаў як грамадзяне краіны-агрэсара.
Ва Ўкраіну вяртаюцца беларусы, якія зьехалі на пачатку вайны
«Першыя дні для нашых валанцёраў былі нялёгкімі, некаторыя былі вымушаны пакінуць Украіну не таму, што ўцякалі ад вайны, а таму, што засталіся без сродкаў да існавання: не было за што здымаць жыллё, купляць прадукты. Толькі нядаўна мы дамовіліся. Пра разблакіроўку рахункаў беларусаў у індывідуальным парадку, перш за ўсё, гаворка ідзе пра нашых валанцёраў», — кажа Францкевіч.
Крызісны цэнтр у Львове падтрымлівае беларускіх добраахвотнікаў у Бучы, Харкаве і іншых гарадах, ахопленых вайной. На думку Аляксея, важна казаць пра тое, што беларусы дапамагаюць Украіне, каб і ўкраінцы, і сусветная супольнасць разумелі розніцу паміж беларусамі і рэжымам Лукашэнкі.
“Мы адкрылі ў Львове інфармацыйны цэнтр, які распавядае пра тое, што робяць беларусы, як ва Украіне, так і ў Беларусі, каб набліжаць нашу супольную перамогу, — адзначае Францкевіч. — Дарэчы, многія беларусы, якія з’ехалі з Украіны ў пачатку 1920 г. вайна пачала вяртацца. Людзі хочуць быць карыснымі».