22 кастрычніка ў польскім горадзе Жэшаве адбылася першая Канферэнцыя Вольных Беларусаў, якая сабрала ўдзельнікаў з Беларусі, Украіны, Польшчы, Літвы, а таксама прадстаўнікоў Чачэнскай Рэспублікі Ічкерыя. Сустрэча прайшла ў закрытым фармаце. Гаворка ішла пра вайну ва Украіне, а таксама пра перспектывы вызвалення Беларусі.
«Вайна ва Ўкраіне. Дэакупацыя Беларусі» — такую назву абралі ўдзельнікі першай Канфэрэнцыі Вольных Беларусаў. Каб гутарка была больш адкрытай, яны размаўлялі «ў закрытым рэжыме». У форуме ўзяў удзел беларускі палітык і грамадскі дзеяч, дысідэнт, пісьменнік Зянон Пазняк. З 1996 года жыве ў эміграцыі ў ЗША. З 1991 году Зянон Пазьняк пасьлядоўна гаворыць сьвету пра пагрозу расейскага імпэрыялізму.
У сваім выступе Зянон Пазьняк зрабіў акцэнт на рэпрэсіях у Беларусі, дзе сёньня перасьледуюць за беларускую мову, пазыцыю, падтрымку Ўкраіны і нават выкананьне ўкраінскіх песень. То бок людзей спрабуюць запалохаць і тэрарызаваць. Акрамя таго, расейская прапаганда стала значна больш актыўна працаваць на тэрыторыі Беларусі, мае большы ўплыў на беларусаў, чым украінская, і гэта трэба мяняць, падкрэсліў Зянок Пазняк.
«28 гадоў доўжацца рэпрэсіі супраць беларусаў і ўсяго беларускага, ідзе акупацыя. Шкада, знішчана нацыянальная аснова нацыі, ліквідавана свабода. Была акупацыя Беларусі расейскімі войскамі, да гэтай акупацыі спрычыніўся асабіста Лукашэнка. Ваенная акупацыя праходзіла без супраціўлення. Гэта геапалітычная катастрофа, пагроза суседнім краінам. Увёўшы войскі ў Беларусь, Расея стварыла плацдарм, з якога можа быць ажыццёўлена агрэсія на тэрыторыю Украіны. 24 лютага Расія напала на Украіну з тэрыторыі Беларусі. Крэмль зацікаўлены ва ўцягванні рэжыму Лукашэнкі ў вайну супраць Украіны.
Для Пуціна гэта быў бы крок да сістэмнай вайны, магчымасць для маніпуляцый. Галоўная перашкода тут — гэта антываенны настрой беларусаў, беларусы не разумеюць, навошта ім ваяваць супраць украінцаў. Гэта ўспрымаецца як дзікасць і поўны абсурд.
Нежаданне беларусаў і беларускага войска ваяваць супраць Украіны — галоўны фактар, які перашкаджае Лукашэнку ўступіць у вайну. Бо ён разумее, што калі ён саступіць націску Масквы, паўстане антываенны супраціў народа і яго ўладзе прыйдзе канец. Расейскія агенты і прапаганда спрабуюць пасеяць сярод беларусаў нянавісьць да ўкраінцаў, прыбраць небясьпеку для Лукашэнкі. Рэжым Лукашэнкі выконвае ролю акупацыйнай адміністрацыі», — падкрэсьліў у сваім выступе на Канфэрэнцыі Зянон Пазьняк.
Лідар беларускай апазіцыі звярнуў увагу на тое, што ўкраінцы і беларусы павінны аб’яднацца і супрацьстаяць расейскаму ўплыву.
Перамога над агульным ворагам, якім зьяўляецца Расея, адкрывае магчымасьць вызваленьня Беларусі ад расейскай арміі і злачыннага рэжыму Лукашэнкі, падкрэсьлівалі ўдзельнікі канфэрэнцыі. Расейская прапаганда ў Беларусі ўзмацнілася пасля пратэстаў 2020 года. Узмацніўся і паліцэйскі рэжым.
Дырэктар Інстытута сусветнай палітыкі, удзельнік канферэнцыі Яўген Магда лічыць, што сёння перад украінцамі і беларусамі «дарога ў тысячу крокаў».
«У нас 1084 км агульнай мяжы, але мы вельмі мала ведаем адзін пра аднаго. Канферэнцыя, у якой браў удзел адзін з ветэранаў беларускай палітыкі Зянон Пазняк, прадэманстравала простым украінцам, што беларуская апазіцыя — гэта не толькі Святлана Ціханоўская і яе «пераходны кабінет», гэта не толькі полк Каліноўскага.
Беларуская апазіцыя сёння шырэйшая, чым мы сабе ўяўляем. Таму трэба ствараць аснову стасункаў з беларускай супольнасцю з улікам той сітуацыі, якая рэальна існуе. А ўсё проста – многія беларусы становяцца беларускімі грамадзянамі толькі пасля таго, як пакідаюць межы сваёй дзяржавы. Таму што ўнутры Беларусі вельмі магутны паліцэйскі рэжым. Казаць пра сімпатыі да Украіны там проста небяспечна. Напрыклад, Беларуская чыгунка пачала правяраць паходжанне супрацоўнікаў. Да канца праўлення Лукашэнкі такіх рэчаў будзе шмат.
Але ў той жа час мы павінны раз і назаўсёды адмовіцца ад думкі, што Ўкраіна прынясе дэмакратыю на беларускую тэрыторыю жалезнай рукой. Гэта павінны рабіць самі беларусы. Вайсковая параза Расеі можа выклікаць сытуацыю, у якой рэжым Лукашэнкі можа быць максымальна аслаблены нават эканамічнымі санкцыямі», — адзначыў карэспандэнт Радыё Свабода Яўген Магда.
Калі Расея спрабуе пасеяць сярод беларусаў нянавісьць да ўкраінцаў, то нянавісьць да беларусаў узмацняецца і сярод украінцаў, з тэрыторыі якіх Расея абстрэльвае ракетамі ўкраінскія гарады і вёскі, мірнае насельніцтва. забіваючы іх і разбураючы інфраструктуру. Нянавісць і неразуменне разбураюць двухбаковыя адносіны, адзначае Яўген Магда.
«Ва Ўкраіне ёсьць вузкае кола тых, хто разумее беларускае пытаньне, прынамсі цікавіцца ім. У Беларусі мала людзей, якія спрабуюць вывучаць Украіну. Беларусы часта кажуць, што іх тэрыторыя акупаваная Расеяй. Але непасрэдны ўдзел беларускіх вайскоўцаў ва ўварванні ва Украіну надоўга адкіне адносіны паміж двума народамі», — лічыць Яўген Магда.
На Канфэрэнцыю вольных беларусаў былі запрошаныя беларускія добраахвотнікі, палітыкі, экспэрты.
«Важна пачаць працэс аб’яднання вольных беларусаў не вакол нейкай асобы, а вакол ідэі. Ідэя сёння – перамога над Расійскай імперыяй. Таму што як толькі Расейская імпэрыя ў такім выглядзе, як яна цяпер існуе, спыніцца, мы можам пачаць працэс вызвалення Беларусі, пачаць дэмакратычныя працэсы ў самой Беларусі. Беларусаў і ўкраінцаў аб’ядноўвае доўгая гісторыя. Беларусы павінны гэта памятаць. Сёння, калі з Беларусі ляцяць ракеты, гэта ведаюць усе. У Беларусь прыйшлі імперцы. Сёння ідуць баі паміж беларускімі і расійскімі вайскоўцамі. Сёньня трэба ставіць пытаньне аб прызнаньні Беларусі акупаванай тэрыторыяй», — кажа Аляксей Францкевіч, кіраўнік дабрачыннага фонду «Вольныя беларусы», які ладзіў канфэрэнцыю ў Польшчы.
Яўген Магда лічыць, што сёння ўкраінцы могуць весці дыялог з беларусамі, якія жывуць за мяжой. Яны, у сваю чаргу, маюць зносіны са сваякамі з Беларусі і могуць расказаць ім пра намеры Расеі, якая акупавала Беларусь і знішчае Украіну. Беларусам у Беларусі трэба даводзіць, што Расея выкарыстоўвае тэрыторыю толькі ў сваіх мэтах.
Удзельнікі мерапрыемства пагадзіліся стварыць каардынацыйную раду вольных беларусаў. Таксама была прынята пастанова, у якой, у прыватнасці, гаворыцца:
Напад Расеі на Ўкраіну, а таксама акупацыю Расеяй Беларусі і супольныя дзеяньні рэжыму Лукашэнкі трэба ўспрымаць як агульную агрэсію Расеі супраць беларускага і ўкраінскага народаў.Украінцы і беларусы павінны зразумець і супрацьстаяць дэзінфармацыйнай вайне расійскай прапаганды на тэлебачанні і ў інтэрнэце, накіраванай на распальванне недаверу і нянавісці паміж беларускім і ўкраінскім народамі. Расейскую дэзінфармацыю трэба адкінуць. Беларуская Нацыянальна-Дэмакратычная Грамада зазначае, што воля, свабода, свабода ад антынароднага рэжыму Лукашэнкі і вызваленьне Беларусі патрабуюць усенароднага змаганьня з расейскім агрэсарам, якое павінна выяўляцца ў нацыянальнай кансалідацыі беларусаў, у стварэньні і дзейнасць беларускага вызваленчага падполля, ва ўсебаковай дапамозе ўкраінцам у барацьбе з расійскім агрэсарам. Павінна быць дапамога з асабістым удзелам беларускіх добраахвотнікаў у інтарэсах Украіны на фронце вайны супраць расейскіх захопнікаў. Ідэалагічна, палітычна, інфармацыйна, матэрыяльна і кадрава падтрымліваць байцоў-добраахвотнікаў ва Узброеных Сілах Украіны. Сустрэчы беларускіх, украінскіх, польскіх і літоўскіх экспертаў, аналітыкаў, палітыкаў і актывістаў будуць праводзіцца рэгулярна і на іх будуць выпрацоўвацца сумесныя дзеянні.
Кіеў не спяшаецца разрываць дыпламатычныя адносіны з Беларуссю. Прычынай, на думку палітолага Яўгена Магды, можа быць тое, што грамадзяне Украіны вяртаюцца на радзіму праз Беларусь, абмен палоннымі таксама адбываецца на беларускай тэрыторыі. З пачатку поўнамаштабнага ўварвання Расеі ва Украіну ў Беларусь з’ехалі больш за 25 тысяч грамадзян Украіны. Аднак сёння, падкрэслівае эксперт, ва Украіны адсутнічае стратэгія не толькі для Беларусі, але і для ўсіх суседніх краін.
Па матэрыялах «Радыё Свабода»